MALTE LAURIDS BRIGGE'NİN NOTLARI

Kitabın adı: Malte Laurids Brigge’nin Notları

Yazarı :Rainer Maria Rilke (1875-1926)

Yayınevi: Bordo –Siyah

Basım yılı: 2006

Çeviren: Genç Osman Yavaş

Aslında Rilke’nin Duino Ağıtları vardı okuma listemde. Ama sahafçıkta bu kitaba rastlayınca almamazlık edemedim. İyi ki de almışım.

Çok çok sevdim Rilke’nin üslubunu ama nasıl anlatacağımı bilemiyorum. Biraz dağınık olacak sanırım bu yazı :)

Roman- modern roman sayılabilecek bir anlatı Brigge’nin Notları. Bu notlardan Rilke’nin sanat –hayat anlayışının ip uçlarını çıkarıyoruz. Bundan başka, Brigge’nin- Rilke’nin üzerinde düşündüğü kimi edebi ve tarihi karakterlerin de uzun öykü-metinlerle yer aldığı bu kitapta Malte’nin çocukluğu ile ilgili o sıcacık ve hüzünlü bölümler  (“hikâye-masallar” ) ayrıca lezizdi.

Her zamanki gibi okumayı sona bıraktığım  Önsöz’de Veysel Atayman (hem Rilke’yi hem de dönemin Almanya’sını) oldukça güzel bir çerçeve ile anlatmış :

“Bu satırlarda Rilke’nin o çok sayıdaki “nesne şiirlerinin” temel düşüncesini buluyoruz;duygusuzlaşmış insanlardan oluşan bir topluma yüz çevirme anlamına gelen bu yönelişte Rilke, hayvanlara ve nesnelere gösterdiği anlayış ve duygusal yakınlığı bir köprü olarak kavramakta, insanları bu köprü üzerinden, gündelik hayatın dışına çıkmaya, gelip nesne ile ilişki kurmaya çağırmaktadır ama bu ilişki, kurulacaksa, ancak nesneye daha önce el koymuş yazarın duyarlılığı üzerinden gerçekleşme durumundadır.

(…) Rilke, Notlar’da sözünü ettiği yabancılaşmayı aşma çabasında “iki özne” çıkartır karşımıza. Bunlardan biri Yeni Çağ’ın (Aydınlanmanın) öznesidir. Bu Özne ya da Ben, Yeni Çağın akıl,bilinç ve iradesi ile donanmıştır, bir tür zırh içindedir.(…) Bu zırhı parçalayıp beni dışarıya çıkartmak, beden-ruh ikilemini ortadan kaldırmak, beden ile, organik,fiziksel yanımızla ryuh,zihin,duygu,akıl dediğimiz yan arasındaki kategorik ayrımı yok etmemiz gerekmektedir.”

Rilke’yi özellikle tavsiye eden sayın şairi şimdi daha iyi anladım. Rilke’nin o nesnelere, insan dışı canlılara yeniden verdiği anlam ve özellikler…Okuduğum bazı genç Türk şairlerinde artık Rilke’nin etkisini gördüğümü rahatlıkla söyleyebilirim :)

Önceki iki yazıda bu kitaptan alıntılarım vardı zaten. Bu yüzden kısa kesiyorum (daha bir sürü çizili yer olmasına rağmen). Son sözler: İçindeki başlı başına öykü sayılabilecek çok güzel bölümleri, o harika tasvirleri, (kimi yerde kapalı olsa da) üslubu ile bu kitabı okuyun ve okutun!