Kafka İle Söyleşiler

                                                                                                                                         

                                                                                                  Kitapların büyük sakıncalarından bir tanesi                                                                                                   de budur.Sakıncalı, çünkü doğruluk ile                                                                                                         oyun oynuyor.Doğruluk ile oyun, yaşam ile                                                                                                   bir oyundur her zaman.

Gustav Yanoş, (Janouch) ilk gençlik yıllarında tanışır Kafka ile. Babası ile Kafka aynı dairede memurdurlar: İşçilerin Kazalara Karşı Güvenliği Kurumu'nda. (Bu satırı yazarken, Alaybey'de ölenleri hatırlıyorum hemen. 29 yaşında, üç küçük çocuğuyla , bir gün içinde yapayalnız kalan anneyi.  Yine kimse neden diye sormayacak, bu işin peşine düşmeyecek, o halat neden koptu, Ohsas neden sadece kâğıt üstünde kalıyor?!)

Ve bu tanışma sohbetlere, Yanoş'un gerek kendinin gerekse diğer edebi eserlerle, dünya gündemiyle ilgili (Bolşevizm, Rus devrimi, Yahudilerin Filistin'e dönüşü, Çekoslavakya ve Almanların durumu…) Kafka'dan görüş almalarına dönüşür. Hatta Yanoş'un Kafka'nın kendi eserleri için sordukları da var. Günlüğüne yazdığı bu konuşmaları, çok sonra Brod'un da onayıyla yayınlar Yanoş.

Kitap İlya yayınevinden ve alışıldığı üzre çeviri kusurlu. Bazı cümleler öyle bulanık ki en baştan, kendi mantığıma göre kurmak zorunda kaldım.

Daha çok özlü sözler, aforizmalar gibi bu söyleşilerden alıntılar. Yazma deneyimi hakkında, dünyayı algılayışı hakkında ipuçları var.  Günah, bilgi, gerçeklik, insanın dünya için sorumluluğu, ölüm, önyargılar vs. vs.  

Kafka'nın kimi sözleri onun dünyayı ne kadar iyi gözlediğinin yahut ileri görüşlü olduğunun göstergesi oldu benim için. Tıpkı, kurulacak olan Birleşmiş Milletler hakkında, yeni savaş alanlarının bir örtüsü demesi gibi. Ya da Hatta biz mühendislerin iyi bildiği Taylor ve onun yeni sistemi hakkında bile yorum yapıyor ki bu kadar isabetli olur: İnsan yaşayan bir canlıdan çok, bir şey, bir nesnedir(artık). Düşünen kafalar için iyi bir kitap.

  

* *

Max Brod'a göre, yazmak, Kafka için bir dua biçimiymiş. Tolstoy'a en çok benzeyen -çağdaş yazarlar arasında- Kafka'ymış. Onun iyi bir Yahudi olduğunu belirterek şöyle diyor Brod: Onun bir cümlesi, dinsel durumunu açık seçik olarak belirtir: İnsan, içinde yok edilemez bir şey varken, kalıcı bir inanç olmadan yaşayamaz.

*

İlk kitabı 11 adet satar Kafka'nın. On tanesini ben aldığıma göre onbirinciyi çok merak ediyorum demiş Brod'a.

*

Belirli bir öykü için kulağın olgunlaşmasından önce genllikle uzun yılların geçmesi gerekiyor. Onları olması gerektiği gibi anlayabilmemizden önce insanların ölmeleri gerekiyor.

**

Genç Yanoş'un şiirlerine: Şiirlerinde çok gürültü var. bir canlılık fazlalığı gösteren gençliğin ürünü bu. Sanatla hiçbir ortaklığı olmasa da gürültünün kendisi güzel oluyor böylece. Tam tersine! Gürültü anlatımın tadını kaçırıyor.

* Şu korkunç uykusuz geceler olmasa hiç mi hiç yazamayacaktım. Ama hep benim kendi karanlık yalnızlığımı anımsatıyorlar bana.

**

Aslında ozan, toplumsal ortalamadan daha küçük ve zayıftır. Dolayısıyla dünyasal varoluşun yükümlülüğünü diğer insanlardan çok daha şiddetli ve güçlü bir biçimde hisseder. Onun kendisi için şarkısı yalnızca bir çığlıktır. Sanatçı için sanat, yardımıyla kendisini daha öte acılardan kurtaran bir acı çekiştir yalnızca. Sanatçı bir dev değil, ama varlığının kafesinde öyle veya böyle parlak bir biçimde tüylendirilmiş bir kuştur yalnızca.

**

İnsan bazı şeyleri aklından çıkarıp atmak için onların resimlerini çeker. Benim öykülerim, insanın bir tür gözlerini kapayışıdır.

**

O.Wilde'ın İstemler adlı deneme kitabı üzerine: Kitapların büyük sakıncalarından bir tanesi de budur. Sakıncalı, çünkü doğruluk ile oyun oynuyor. Doğruluk ile oyun, yaşam ile bir oyundur her zaman.

**

Yazılanlar, deneyimin tortusundan başka bir şey değildir.

**

Yazın denen şey bu. Gerçeklikten kaçış.

**

Ama sanatta hep  böyledir yol. İnsanın onu kazanması için yaşamını ziyan etmesi gerekir.