ALTI TANE ADI OLAN ADAM - 2

Roger Catherineou via by SNİBE

Hayır, Neruda değil.  Rene Karl Wilhelm Johann Joseph Maria Rilke. Aşık olduğu kadının önerisiyle Rene'yi bırakıp Rainer'i ön ad olarak kullanan Rilke... Ama bak takıntı olacak durduk yerde, ille de Duino Ağıtları, Duino Ağıtları! Oldu mu YKY, Duino Ağıtlarını basmışsın ama elinde yok, kös kös durmaktansa bununla yetinmek zorundayım bir süre daha. (Bak zaten Çamur bileğime konmuş, klavyenin tuşlarına basarken ben, o da kuyruğunu titretip duruyor, bırak bu işleri der gibi bakıyor bir bana, bir ekrana. Zaten canım çıkmış bütün gün,abuk sabuk insanları ve sistemi bir günlüğüne yakından görmek bile yetmiş ben münzeviye, Rilke bile merhem olamaz,tamam len Çamur,bırakıyorum bu işleri de!)

ŞARA SAYIN’IN ÖNSÖZÜNDEN:

“…Dua Saatleri Kitabı adıyla Türkçe’ye çevrilen bu şiir kitabını Rilke, hayatında dönüm noktası olarak nitelenen Rusya seyahatinden hemen sonra, 1898’de yirmi üç yaşındayken yazmaya başlar, kitap 1905’ de yayınlanır. Rilke Rusya’nın uçsuz bucaksız doğasının ve sade insanlarının kendisini değiştirdiğini, orada varlığın onu özgürlüğe kavuşturan başka boyutlarını yakaladığını söyler.

Stundenbuch, Almanca’da, ortaçağda oldukça yaygın olan dua kitaplarına verilen addır. Ünlü ressamların resimleriyle süslenen bu kitaplar giderek soylu kişilerin huzura kavuşmak için sık sık  başvurdukları kitaplara dönüşür. Rilke’nin elimizdeki bu şiir kitabı da bir tür dua kitabıdır. Lirik Ben'in, bir rahibin, Tanrı arayışını, dualarını, sorularını, çelişkilerini anlatır.(…) Ancak Rilke’nin aradığı Tanrı, Hıristiyanların tanrısı değildir. Gerçekleştirilmesi gereken ortak bir etik anlayışı sunmadığı gibi, yaşamdan sonra bir hayat da vaat etmez. Rilke’nin Tanrısı Nietzche  ve romantizm geleneğinin, Rilke’yle çağdaş Kafka, Freud, Musil, Gustav Mahler ve daha pek çok ismin de yapıtllarına yansıttıkları bir değişimin, Avrupa kültüründeki çöküş olgusunun dışında düşünülemez.

Genç Rilke Tanrı’nın böylesine uzakta,gerçekliğin ötesinde, erişilmez bir yerde olduşundan yakınır; onu gerçeklikte, nesnelerde ve kendi içinde, öznede arar…”

ÇEVİRMENİN GİRİŞİNDEN:

“ Rilke’nin şiirlerinin tümünü göz önüne alacak olursak Dua Saatleri Kitabı hiç kuşkusuz en lirik olanıdır, çünkü şair henüz yirmili yaşlarındadır, coşku doludur. (…) Hep şairin vasiyeti diye adlandırılan Duino Ağıtları ise son derece sancılı bir yaratış sürecine sahiptir. 1912 yılında yazılmaya başlayana ağıtlar 1922 yılında tamamlanır.

(…)

Her türlü sahiplenme duygusundan uzak durmuş, hiçbir zaman bir ülkeye, bir kişiye, bir eve, bir eşyaya bağlanmamış, kendisine ait değil bir evi, bir masası, bir sandalyesi bile olmamıştır.

 ...........

Kitabın adı: Dua Saatleri Kitabı (Das Stundenbuch)

Yazarı: Rainer Maria Rilke (1875- 1927)

Çevirmen: Prof. Yüksel Özoğuz

Yayınevi: YKY (Kazım Taşkent Klasik Yapıtlar Dizisi)

Basım yılı: 2008

                     

                               Bir de şu şiir :

KAYGILANMAMALISIN, Tanrı’m. Benim derler:

Sabırla duran tüm nesnelere.

Dalları okşayan rüzgârlara benzerler

Ve derler: Benim ağacım.

Fark etmezler,tuttukları her şeyin kor haline geldiğini-

En son ucundan bile

Tutamazlar yakmadan ellerini.

Benim derken,hani canı ister de birisi

Prensin arkadaşı olduğunu söyler köylülerle konuşurken,

Eğer çok büyükse ve o prens ve çok uzaksa.

Benim derler,soğuk dış duvarlara

Hiç tanımazken evin reisini bile.

Benim derken sahip olmayı kastederler,

Yaklaştıkları her nesne onlara kapatır kendini

Ucuz bir şarlatana benzerler,

güneşin hatta yıldırımın kendisinin olduğunu söyleyen.

Dedikleri zaman: Benim hayatım,benim karım,

Köpeğim,çocuğum, yine de bilirler tamı tamına,

Hayat, kadın ve köpek  ve çocuk bunların hepsi

Yabancı alanlardır, içine bir kör gibi

Uzanmış ellerle daldırdıkları.

Emin olmak yalnızca büyüklere mahsus,

Gözleri olsun isteyenlere. Çünkü diğerleri

Duymak istemezler,yoksul yolculuklarının

Çevrelerindeki hiçbir nesneyle bağı olmadığını

Ve onların alanlarından dışlandığını

Ve mülkiyetlerinden çıkarıldığını

Hepsinin de yabancı bir hayatı var olan

Kadına da çiçek kadar az sahip olduklarını.