YAZ DÜŞLERİ, DÜŞ KIŞLARI

Kitabın adı: Yaz Düşleri,Düş  Kışları

Yazarı: Tomris Uyar (1941- 2003)

Yayınevi: YKY

Basım yılı: 2008

İlk basım: 1981

Tomris Uyar’ı sadece oyun yazarı olarak bilirdim. Oyunlarını da radyo tiyatrosu olarak dinlemişliğim vardı sanırım (ben küçükkenJ) Böyle güzel bir hikâyeci olacağı –ne yalan söyleyeyim- aklıma gelmezdi.

Dokuz güzel hikâye var: Kuskus, Filizkıran Fırtınası, Metal Yorgunluğu, Beyaz Bahçede, Oyun, Bayırdaki Ilgım, Zula, Rus Ruleti, Kuşluk Rakısı.

Sevim Burak’ın Yanık Saraylar’ındaki kadar belirgin ve sürekli değilse de şiirli bir dili var bu öykülerin. Hatta “pembe çekiç sesleri”  aklıma hemen Rilke’yi getirdi. (Yalnız bu iki kitaba da bu kara kara, seçilemeyen fotoğrafları koymanın hiç gereği yokmuş.)

Yine Türkçe’de sık sık rastlamadığım(ız) kelimelerin kullanılışı da ayrı bir özellik : akaçlamak,yalıtlanmış, kıtık, pus(Fransızca’dan uzunluk ölçüsü olarak), belirtge,sayrılık vb.

Galiba her usta yazarın kendine ait en azından beş-altı kelimesi oluyor. Selim İleri’yi okurken de bana önce tuhaf gelen birkaç kelime olmuştu.

Her öğesi klasik tasarlanmış hikâyeler değil elbet, biraz puslu,seyyalemsi bir kurgu ve üslup var ki hikâyeleri güzelleştirmiş. (Nasıl bir cümle şimdi bu, ama daha iyisini bulamadım an itibariyle.)

Kuskus, bir kesiti anlatması ve belirgin bir sonu olmayışıyla ayrıca gönlümde yer etti. Bir anneanne,bir çocuk ve bir konuk hikâyenin kişileri:

“Konuk, mutfak masasının başında oturuyordu; sırtı öyküye dönüktü.(…)”

Anneanne ve Konuk’un üzerinden samimi olmayan komşuluk- insanlık- kadın /kadın ilişkilerine, anneanne- çocuk (torun) üzerinden de aile içlerine dokunmuş Uyar.

Filizkıran Fırtınası, metaforik bir İstanbul güzellemesi gibi duruyor. İlk başlarda fantastik bir öykü,bir masal başlangıcı zannı verse de sırf bu sınıfa koyamayız sanırım. Mavi- uç’lular, Öte-Kent’liler,Sarı- Kent,Gül Geçiti, Kaptan,Lisa, bir de denizin örtüsünü yaran Beyoğlu…

Metal Yorgunluğu; Ferdi Bey’in hayatının özet bir romanı, bir senaryo çatısı adeta. Usta öykücülük bu her halde; birkaç sayfaya bir hayatı  böylesine sığdırabilmek? Kurgusundaki “Lin Bey oğlum” karakteri de hoştu.

“Bendeniz, bir sessiz film piyanisti gibi eşlik ettim olaylara.”

“1942 yılında İshak Paşa Sokağına hercai bir düş aşılandı.”

“Diyeceğim, bizim halkımız, sokağa on yılda bir dökülür. İnançları ve parası değer düşümüne uğratıldığında.”

Beyaz Bahçede, hüznü, kış bahçesiyle bir arada anlatan bir hikâye okuyoruz.

Diğerleri de size kalmış. Bekleriz efem.

Not:Kitaptaki girişte Tomris Uyar’ın iki kez Sait Faik Armağanı aldığı belirtilmiş. Bilmediğim için onlardan birini değil de bu kitabını aldım. Bu iyi bir tanışma olduysa da diğerleri aklımda kaldı.