MEMLEKET HİKAYELERİ

                                            

Refik Halid,, İttihat ve Terakki yönetimiyle ters düştüğü için sürülür, uzun yıllar sürgünde yaşar.

Memleket Hikâyeleri, Gurbet Hikâyeleri onun en çok övülen, salık verilen kitaplarıdır ki bu övgüleri hakediyor.

Memleket Hikâyeleri,  Anadolu'da gezdiği bulunduğu, sürgün icabı, görev  icabı bulunduğu  yerlerden izler taşıyor.  Baktığımız zaman, 1909 ile 1920 arasında yazdığı (son hikâye hariç) Türk toplumunun, Türkiye toplumunun, Anadolunun, sosyolojik durumunu, o zamanki diğer bütün özellikleriyle birlikte, coğrafi, ekonomik, psikolojik olsun, savaşın, harbin, harplerin getirdiği zelilliğiyle birlikte (kitapta sıkça geçen bir kelime zelil) , sosyolojisini de, içindeki kodları (bu kod kullanımı da yeni çıktı ya neyse) da görebiliyoruz.

Bu kodların hâlâ devam ettiğini  görebiliyoruz.  

Tabii ki bir ülkeyi bıçakla keser gibi geçmişinden,

iç yapısından kesip koparamıyorsunuz. Bunun ne kadar gerekli olduğu düşünülse bile böyle bir yöntem uygulandığı hiçbir coğrafyada yararlı sonuç verememiş.  Ahtapotun kollarını kesip ama yeniden onların uzaması gibi bir şey.  Ahtapot kötü bir örnek oldu galiba ülkeyi tanımlarken. Neyse, geçelim buraları.

Özetlemek istediğim şey şu: bu ülkenin okumuşları çürük noktalarımızı, kötü zihniyetimizi ya da yerleşmiş kötü alışkanlıklarımızı, davranış kalıplarımızı gördükleri için bir çok şeyi değiştirmek istediler ya da kötülediler bu halkla, toplumla ilgili. Sıkıntı orada başladı yani verilen tepkide.

Kötülemek yerine ya da zorla, baskıyla değiştirmek yerine "eğitim" temelli bir değişime gidilseydi ... mesela eğitim deyince nedir,

Mesela, rüşvet olayı bizim toplumumuzda çok çok çok yaygın, kökleri çok derinlerde.  Bunu değiştirebilmek için, iş yapacak insanların, ki evvela "devlet daireleri",dir buralar, bir iş ahlâkının olması,

işinin zaten bu işi yapmak olduğunu bilmesi, parasının devleti, amiri tarfaından ödendiği, bir mağduriyeti varsa bu konuda devletten talep etmesi gerektiğini, kapısuna gelen vatandaştan değil, bilmesi, böyle bir iş ahlakının olması ve amirlerince de, devletçe de denetleneceğini ve en küçük bir suistimalde ve ihmalde cezalandırılacaklarını, şiddetle cezalandırılacaklarını, cezalardan ne bir indirim, ne bir af çıkmayacağını bilseler bir şeyler düzelecektir.

Ama burada ilk şey iş ahlakı bilincinin yani bunun eğitimle kazandırılmış olması. Ahlak deyince bu toplumsal ahlaktan bahsediyorum işte. Sağlam birkaç kural. Yoksa başka bir şey değil...

İkincisi yaptırımların kesin ve keskinliği.

Bütün bunlar bir eğitim planlaması değil midir? Yoksa eğitim denince on yaşındaki bebelere karekökü öğretmekten bahsetmiyorum. Ezberle kafalarını doldurup saatlerce süren sınavlara sokmaktan bahsetmiyorum....

İşte, bu ülkenin okumuşları diye başlık attım. Son zamanlarda biliyorsunuz, siyasette çok geçiyor, Bir tarafca sıkça söylendi. Bunu çok kullanıyorlar. " Bu ülkenin okumuşları, aydınları işte efendim, çok haraket etti, ediyor bu milletin insanlarına, ne hayır gördük onlardan " felan feşmekan; popülist söylemler...

Ki temelleri doğrudur, ve bu popülist söylemi devam ettirmelerine fırsat veren "okumuş" insanlar da çok. Ki bunlara ben okumuşlar yerine dengesizler demeyi uygun buldum şu anda.

Böylece, sonu olmayan bir çekişme, kısır döngü gibi devam etmekte...

Burada bu ülkenin gerçekten okumuşlarına (kaç taneler acaba?) iş düşüyor. Sadece okumayacaklar demek ki, biraz daha... neyle yaklaşmaları lazım? Kelimeyi bulamadım şimdi.. Bu arada okumuştan kasıt ne? Bu da sonuca bağlanmalı.

İşte Memleket Hikâyelerini anlatacaktım, kafamdaki bu düşünceleri olduğu gibi geçirdim buraya. (Sesli kayıttan, düzeltme yapmaksızın)

Daha okuyacaksanız beni, haydi gelin kitaptaki 18 öyküden bahsedeyim:

Kitap Yatık Emine adlı öyküyle başlıyor ki, sayfalar ilerledikçe içim acıdı ve tıpkı yukarıda bahsettiğim okumuşlar gibi " Ben böyle kasabanın, böyle sofuların, vicdansızların böyle padişahlığın, yönetimin, böyle memurun..." demeye başladım.

(Bir film vardı Yatık Emine diye, acaba bu öyküden mi esinlenilmişti, onu da bir ara araştıracağım. )

Şeftali Bahçeleri, adını bildiğim bir öyküydü. Nerelerde methedildiyse artık. Yine tembelliğimize bir (s)övgü olarak okunabilir. Yanlış anlaşılmasın, Karay, güzelim diliyle öyle sakin, tarafsız anlatıyor ki.... Üzüm üzüme baka baka kararır atasözünün kompozisyon açıklaması olarak da salık verilebilir aslında...

Koca Öküz, Vehbi Efendi'nin Şüphesi, Sarı Bal, Şaka, Küs Ömer, Boz Eşek, Yatır, Komşu Namusu, Yılda Bir, Hakkı Sükut, Kuvvete Karşı, Cer Hocası, Garip Bir Hediye, Bir Taarruz, Ayşe'nin Talihi, Garaz... Hepsi de eskimeyecek, tekrar tekrar okunabilecek hikâyeler vesselam.

Bir yayınımızın daha sonuna geldik. Yapımda ve yayında emeği geçen aklıma, fikrime, gözlerime ve parmaklarıma,

Teknik yapımda; ses kayıt cihazıma, kafayı yemek üzere olan cep telefonuma ( çektiği bulanık fotolar için), 6 yıllık emektar laptopuma ( Sony Vaio'ya özel) teşekkürlerimle,

İyi pazarlar blogcanlarım:)

BÜTÜN KARAY ESERLERİNİ İSTETELİM.